Αχμέτ

I

Όνομα διαφόρων ηγεμόνων κρατών της ανατολικής Ασίας, τα οποία κατοικήθηκαν στη διάρκεια των 13ου και 14ου αι. από μογγολικές φυλές.

Α. λεγόταν επίσης και ένας σάχης του Ιράν (Ταυρίδα 1898 – Παρίσι 1930). Διαδέχτηκε στον θρόνο τον πατέρα του Μωχάμετ Άλη, που εκθρονίστηκε (1909). Στην αρχή αντικαταστάθηκε από αντιβασιλιά και έγινε σάχης στα 1914. Κηρύχτηκε έκπτωτος στα 1925 και τον διαδέχτηκε o Ρίζα Χαν Παχλεβί.

II

Όνομα σουλτάνων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

1. Α. Α’ (Μαγνησία Μ. Ασίας 1589 – Κωνσταντινούπολη 1617). Τούρκος σουλτάνος, 14ος σε σειρά, o μεγαλύτερος γιος του Μωάμεθ Γ’. Διαδέχτηκε τον πατέρα του στον θρόνο το 1603, όταν ήταν 14 χρονών. Πολέμησε εναντίον των Περσών, οι οποίοι είχαν καταλάβει το Ερεβάν και το Καρς και αναγκάστηκε να υπογράψει ταπεινωτική συνθήκη (1613). Αντιμετώπισε διάφορες εξεγέρσεις στην Ανατολή και τη Συρία που κατέστειλε o μέγας βεζίρης Μουράτ πασάς. Συμμάχησε με τον βασιλιά της Ουγγαρίας Μποσκάι για να πολεμήσει τον βασιλιά της Αυστρίας Ροδόλφο. Όταν όμως η Αυστρία αναγνώρισε τον Μποσκάι ηγεμόνα της Τρανσυλβανίας, αυτός αποστάτησε κι έτσι ο Α. υποχρεώθηκε να υπογράψει συνθήκη (1606).

Στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του έδειξε ικανότητες, αργότερα φάνηκε αδύνατος και χωρίς ηγετικά προσόντα. Σε αυτόν οφείλεται το ωραίο τζαμί της Κωνσταντινούπολης που φέρει το όνομά του (Αχμεδιέ), καθώς επίσης και η μεγάλη κρήνη του Τοπ-Χανέ. Στη διάρκεια της βασιλείας του έγινε γνωστή η χρήση του καπνού από Ολλανδούς εμπόρους.

2. Α. B’ (1642-1695). Τούρκος σουλτάνος, ο 21ος σε σειρά, γιος του σουλτάνου Ιμπραήμ. Διαδέχτηκε τον αδελφό του Σουλεϊμάν Γ’ το 1691. Στη διάρκεια της τετράχρονης βασιλείας του χάθηκαν οριστικά για την Τουρκία η Ουγγαρία και η Τρανσυλβανία, ύστερα από μάχες εναντίον της Αυστρίας, όπου σκοτώθηκε ο αρχηγός του στρατού, μέγας βεζίρης Μουσταφά Κιουπρουλής. Επίσης το 1694 οι Βενετοί κατέλαβαν τη Χίο. Εκτός από τις συνεχείς ήττες στο πολεμικό πεδίο, πολλές καταστροφές συνέβησαν στο εσωτερικό της χώρας. Σεισμοί κατέστρεψαν τη Σμύρνη και πυρκαγιά αποτέφρωσε μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας, ενώ λιμός εξαπλώθηκε σε όλη την Τουρκία. Ο Α. καταβλήθηκε από τις τόσες συμφορές και πέθανε από μαρασμό.

3. Α. Γ’ (1673-1736). Τούρκος σουλτάνος, ο 23ος σε σειρά, γιος του Μωάμεθ Δ’. Διαδέχτηκε στον θρόνο τον αδελφό του Μουσταφά B’, ύστερα από επανάσταση των γενιτσάρων (1703). Δέχτηκε στο τουρκικό έδαφος τον βασιλιά της Σουηδίας Κάρολο ΙΒ’, που κατέφυγε εκεί μετά την ήττα του από τους Ρώσους (Πολτάβα 1709). Ενώ στην αρχή αρνήθηκε να συμμαχήσει με τους Σουηδούς για να πολεμήσει εναντίον του τσάρου, τελικά κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των Ρώσων τους οποίους κατανίκησε.

Μετά ακολούθησε η υπογραφή συνθήκης ειρήνης (1711) με την οποία η Τουρκία αποκτούσε την Αζοφική. Η συνθήκη αυτή επικυρώθηκε και ανανεώθηκε για μια εικοσιπενταετία, οπότε ο Κάρολος έφυγε από την Τουρκία και πήγε στη Σουηδία (1714). Το 1715 οι Τούρκοι κατέκτησαν την Πελοπόννησο και τα βενετικά φρούρια της Κρήτης, που είχαν παραχωρηθεί με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς στους Βενετούς. Συγχρόνως διεξαγόταν πόλεμος με τους Αυστριακούς που δεν είχε καλή εξέλιξη για τους Τούρκους. Τέρμα στις εχθροπραξίες έθεσε η συνθήκη του Πασάροβιτς (1718) ανάμεσα στην Τουρκία, την Αυστρία και τη Βενετία με διαιτησία των Άγγλων και των Ολλανδών. Σύμφωνα με αυτήν, η Βενετία παραχωρούσε την Πελοπόννησο και την Κρήτη στην Τουρκία, διατηρούσε όμως τα Ιόνια νησιά και ορισμένες περιοχές της Δ. Ελλάδας (Πάργα, Πρέβεζα κλπ.). Η Τουρκία επίσης αποχωρούσε από την Ουγγαρία και έχανε τη Σερβία και τη Βλαχία. Οι νίκες της Περσίας στην Ασία προκάλεσαν στάση των γενίτσαρων (1730) και εκθρόνιση του Α. που φυλακίστηκε και πέθανε ύστερα από έξι χρόνια. Στη διάρκεια της διακυβέρνησης του Α. ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες και βιομηχανίες πορσελάνης. Επίσης εισήγαγε την τυπογραφία στην Κωνσταντινούπολη και δημιούργησε το πρώτο τουρκικό τυπογραφείο.